خانم دکتر زرین عزیز
سلام, چند سالی هست که از مشکل ریفلاکس (بازگشت اسید به مری) رنج میبرم. که پس از درمانهای مختلف نهایتا به پزشک متخصص گوارش مراجعه کردم. و ایشون بعد از آندوسکوپی گفت که یک شل شدگی حفیف تو دریچه مری هست و برام پنتا پرازول تجویز کرد و گفت باید همیشه مصرف کنم. الان دو سالی هست که این قرص رو مصرف میکنم و وقتی قطع میکنم باز مشکل شروع میشه. با سبزیجات خام هم به شدت مشکل دارم وقتی میخورم اسید معده به شدت ترشح میشه. ضمنا حدود 3 ماه هست که وگن پخته خوار هستم. نمی دونم به تخصص شما مربوط میشه یا نه ولی میخواستم ببینم آیا روشی هست که بشه این بیماری رو بطور دائم درمان کرد. چون مصرف مداوم قرص که شیمیایی هست قطعا برای بدن مضره و من نمیخوام هر روز قرص بخورم. منتظر جوابتون هستم. تشکر.
بیماری ریفلاکس یکی از شایعترین بیماری‌های قرن ماست.
دلیل آن هم در درجه اول نوع غذاهای مصرفی، سپس نوع مخلوط کردن غذاها با یکدیگر و بالاخره حجم و اندازه و سنگینی غذا برای معده می‌باشد. البته دلایل دیگری هم برای این بیماری وجود دارد که نادر می‌باشند و دلایل عمده همین هاست که ذکر کردم.
مثالی می‌زنم: یک بادکنک را در نظر بگیرید که دارای حجم خاصی است. اگر آنرا با آب یا هوا پرکنیم آهسته آهسته فشار داخلی آن بالا رفته بطوریکه بعد از مدتی هرچه فشار بیشتر می‌شود کنترل دهانه آن نیز مشکل‌تر خواهد بود. حال اگر دهانه را ببندیم بطوریکه آب یا هوا نتوانند از طریق آن از بادکنک خارج گردد و بازهم به اضافه کردن فشار داخلی ادامه دهیم بادکنک نهایتاً خواهد ترکید.
معده هم مانند این بادکنک دارای حجم خاصی است هرچه که حجم مواد گازهای درون معده بیشتر شوند برای جلوگیری از ترکیدن، گازها، مایعات و مخلوط اسیدی داخل معده به اسفنکتر یا درچه متصلی به مری فشار آورده آنرا باز می‌کند تا مقداری از محتویات داخل معده را وارد مری کرده از فشار داخل معده بکاهد.
دریچه متصل به مری بطور طبیعی باید بسته بماند جز در زمان بلع یا در هنگام استفراغ. ولی وقتی حجم گازها و فشار درون معده بالا باشد این دهانه بالاجبار باز شده مقداری از کیموس معدی که اسیدی است وارد مری می‌گردد و این ماده باعث ایجاد حس سوزش و ترشی در ناحیه مری کرده می‌تواند تورم و التهاب نیز در قسمت انتهایی مری ایجاد کند.
چه چیز باعث تولید گازها و بالارفتن حجم معده می‌شود؟
نوع غذای نامطلوب که باید مدتی در معده بماند تا هضم گردد. تخم مرغ، غذاهای چرب، نشاسته‌های پخته همراه با روغن، غذاهای مانده، غذاهای کنسرو شده، حجم بالای غذا، نجویدن کامل غذا، با عجله خوردن، در حالت عصبی غذا خوردن، پیش از خواب غذای سنگین خوردن، با غذا نوشابه یا آب مصرف کردن و بالاخره ترکیب نادرست غذاها با هم می‌توانند باعث تأخیر عمل هضم شده در نتیجه غذا به مدت طولانی در معده باقی مانده باکتریها با فعل و انفعالات خود تولید گازهای فراوان کرده حجم معده را افزایش می‌دهند.
مثالی از ترکیب نادرست غذا، مصرف میوه پس از غذاست. بعد از یک غذای چرب یا نشاسته‌ای اگر میوه مصرف شود این میوه در معده باقی مانده تخمیر گردیده تولید گاز، حجم زیاد، ترشی معده و ریفلاکس می‌کند. دلیل آن هم این است که میوه سهل‌الهضم بوده و اگر به تنهایی خورده شود پس از نیمساعت از معده خارج می‌گردد در حالیکه نشاسته‌ها یا غذاهای چرب بخصوص غذاهای حیوانی مانند تخم مرغ و پنیر مدت طولانی‌تری برای هضم نیاز دارند مصرف میوه پس از این نوع غذاها از هضم و خروج سریع میوه جلوگیری کرده باعث ماندگی و تخمیر آن در معده می‌گردد.
بطور کلی نشاسته‌ها را نباید با پروتئین‌ها مصرف کرد.
میوه‌ها را نباید با چربی یا پروتئین مصرف کرد.
میوه‌ها را باید همواره تنها و قبل از غذا مصرف نمود.
از مصرف غذاهای چرب، سرخ شده، مانده، زیاد حرارت دیده کلاً باید پرهیز نمود.
لباسهای تنگ بخصوص در ناحیه کمر و سینه که مانع حرکت آزاد و فیزیولوژیک بدن می‌شوند در عمل هضم معدی اختلال ایجاد کرده بیماری ریفلاکس را شدت می‌دهند.
پنتاپرازول و امپرازول و داروهای مشابه داروهای ضد اسید معده هستند که بر مبنای پروانه صدورشان فقط برای مدت کوتاهی مثلا 6 هفته در موارد حاد زخمها و ناراحتی‌های معدی باید مصرف گردند؛ در حالیکه متأسفانه همانطور که تجربه شما نیز بوده بسیاری از مصرف کنندگان این داروها، بدانها وابسته شده به این معنا که پس از قطع دارو عوارض قبلی و نشانه‌ها، که همان حس ترشی معده باشد را دوباره حس کرده به ناچار به مصرف آن ادامه می‌دهند.
و این مایه تعجب نیست زیرا که داروها چیزی را درمان نمی‌کنند بلکه تنها نشانه‌ها را سرکوب می‌نمایند. پنتاپرازول یک آنتی اسید قوی است و مصرف آن باعث پائین آمدن تولید اسید معدی گشته در نتیجه اگر چه بیماری ریفلاکس هنوز همچنان ادامه دارد ولی چون مایع درون معده دیگر اسیدی نیست آن حس ترشی معده دیگر احساس نشده بیمار تصور می‌کند که بهبودی حاصل کرده.
دلیل بوجود آمدن ریفلاکس چنانکه شرح دادم نوع غذا و ازدیاد حجم درون معده است و نه میزان بالای اسید در معده. معده بطور فیزیولوژیک باید اسیدی باشد و سرکوب کردن تولید اسید طبیعی در معده با مصرف پنتاپرازول باعث اختلالات فراوانی در هضم و عمل طبیعی معده و سایر اعضا دستگاه گوارش می‌گردد. پنتاپرازول علاوه بر عوارض جانبی متفاوت با کاهش تولید اسید معده پروسه هضم و جذب ویتامین ب12 و جذب کلسیم اختلالاتی بوجود آورده به ایجاد کم خونی‌های ناشی از کمبود ب12 و همچنین پوکی استخوان کمک می‌کند.
هرگز فراموش نمی‌کنم که بیمار جوانی داشتم که در اثر مصرف امپرازول که از خانواده پنتاپرازول است به علت تورم عصب بینایی در اثر عوارض جانبی این دارو دچار کوری گردید. خوشبختانه این کوری کوتاه مدت بود پس از حدود 9-6 ماه این بیمار بینایی خود را بدست آورد. اما می‌خواهم بگویم که مصرف داروها نه تنها نتیجه‌ای در درمان واقعی بیماری‌ها ندارند گاهاً می‌توانند بسیار خطرناک باشند.
کلیه بیماران من از جمله خود من در عمل با تغییر رژیم غذایی ریفلاکس خود را برای همیشه درمان کرده‌اند.
اینرا هم اضافه کنم که بازگشت دوباره علایم ترشی معده بعد از قطع پنتاپرازول مانند سردرد کسی است که مثلا به قهوه معتاد است. پس از قطع قهوه سردرد شدید حاصل شده با خوردن دوباره قهوه قطع می‌گردد. و این تنها نشان از عادت دارد و نه هیچ چیز دیگر. پنتاپرازول ریفلاکس شما را درمان نمی‌کند به ریشه و علت اصلی بیماری شما کاری ندارد.
توصیه من این است:
برای مدت یکی دو ماه غذای خود را سبک کنید. حجم غذا را کاهش دهید. از مصرف نشاسته‌ها تا حد امکان خودداری کنید. غذای چرب مصرف نکنید. تا می‌توانید بعنوان غذای خود از میوه‌های رسیده و شیرین مانند گلابی شیرین، انبه رسیده و شیرین، خرمالو، ازگیل و امثال اینها استفاده کنید. مصرف کاهوی فراوان و کرفس را نیز توصیه میکنم. از خوردن چای، قهوه، نوشابه‌ها مطلقاً پرهیز کنید.
مصرف خرما و میوه‌های خشک شیرین مانعی ندارد. مصرف مغزها و دانه‌ها به میزان اندک مانعی ندارد (خوب بجوید).
با غذا آب یا نوشابه مصرف نکنید. سه تا چهار ساعت قبل از خواب از مصرف غذا جز یک یا دو عدد میوه خودداری کنید.
چند روزی پس از آنکه این رژیم غذایی را شروع کردید پنتاپرازول را قطع کنید و به رژیم خود ادامه دهید. بعد از دو تا سه هفته خواهید دید که بهبود قابل توجهی پیدا کرده‌اید.
با آرزوی بهبودی شما. بله بیماری‌های معده و اندوسکوپی جزو تخصصهای من است. اگر باز هم سوالی داشتید در خدمت هستم.
