خشونت بر حیوانات و رابطه آن با خشونت بر انسان

« شاید جهان ما جهنم اهالی سیاره ی دیگری است »
آلدوس هاکسلی

در بهار سال ۲۰۱۳ میلادی مدیر ان آی اچ ( ۱) که بزرگترین و معتبرترین ارگان دولتی تحقیقات پزشکی و دارویی وابسته به دولت امریکاست اعلام نمود که سیصدو شصت شامپانزه ای را که برای تحقیقات پزشکی در اختیار دارد بازنشسته نموده به مراکز طبیعی که برای زندگی جمعی آنها در کنار هم فراهم آورده است خواهد فرستاد تا باقیمانده ی عمر خود را خارج از قفسهای زندان انفرادی خود در آزمایشگاهها٬ در محیطی طبیعی بگذرانند
این تصمیم که بدنبال مبارزه و تلاش خستگی ناپذیر چندین ساله ی سازمانهای طرفدار حیوانات و دیدارهای مکرر اعضا این سازمانها با نمایندگان کنگره ی قانون گذاری امریکا صورت گرفت در تایید نظر انستیتوی پزشکی امریکا ( ۲) نیز بود که بالاخره آزمایشات پزشکی روی شامپانزه ها را در حال حاضر بی نتیجه و پرخرج اعلام نمود.
قبل از امریکا بسیاری از کشورهای صنعتی دیگر جهان در چند
سال گذشته آزمایش روی شامپانزه ها را غیر اخلاقی ٬ پرخرج و بی ارتباط به معضلات سلامتی انسان اعلام نموده آزمایش روی آنها را قطع نمودند.

شامپانزه ها نزدیکترین خویشاوندان انسان به شمار آمده از نظر اطلاعات ژنتیکی ۹۹ ٪ ژن مشترک با انسان دارند اما با وجود این اشتراک ژنتیکی به خاطر تفاوت نوع و محل زیست و تغذیه بروز ژنها و نوع بیماریها در این خویشان نزدیک انسان متفاوت بوده پروسه ی بیماریهایی مانند هپاتیت و یا اچ آی وی را در آنها متفاوت میکند. به همین دلیل علیرغم تلاشها ی سی چهل ساله و صرف مخارج بیلیونی ٬ آزمایشات روی شامپانزه ها برای تولید واکسن ضد این بیماریها بی نتیجه بوده است

شامپانزه ها موجوداتی با هوش بسیار بالا و احساسات قوی میباشند که از قدرت
یادگیری و تشخیص فراوانی برخوردارند. آنها قادر به یاد گیری زبانِ اشاره (۳ )بوده استفاده از ابزار را میاموزند و قادر به حل معماهای مشکل هستند. آنها در طبیعت بصورت اجتماعی زندگی کرده و قوانین اجتماعی خاص قبیله و گروه خود را دارند. از فرزندان خود نگهداری کرده به تربیت آنها پرداخته و پیوند شدید عاطفی با فرزندان و با دیگر شامپانزه های گروه خود دارند.

شامپانزه ها مانند بسیاری از حیوانات دیگر از کاراکتر یا شخصیت فردی برخوردار بوده خصوصیات روحی و اخلاقی خاص خود را دارند.
آنها نیز مانند انسان در اثر شرایط نامناسب زندگی دچار مشکلات جسمی
و روحی گردیده به بیماریهای روانی ِ مشابه انسان نیز مبتلا میگردند.

استفاده از میمونها از جمله شامپانزه ها برای آزمایشات و تحقیقات مختلف برای اولین بار از سال ۱۹۲۰ میلادی آغاز گردید.
شامپانزه ها را در کودکی از افریقا یا محل زندگی خود دزدیده ٬ از مادر و قبیله دور نموده به آزمایشگاه منتقل مینمایند. در آزمایشگاهها بطور معمول آنها را در قفسهای کوچک انفرادی در زیرزمینهایی که فاقد هر گونه ارتباطی با جهان بیرون از جمله پنجره میباشند برای سالهای طولانی بین سی تا چهل سال نگهداشته تحت شکنجه های روحی و جسمی به نام آزمایشات علمی قرار میدهند که شرح آنها موی بر اندام هر انسان فرهیخته و صاحب احساسات انسانی راست میکند. این موجودات آزمایشگاهی را به زور و برای در اختیار داشتن تعداد بیشتر شامپانزه ی آزمایشگاهی مرتبا وادار به تولید مثل نموده پس از زایمان فرزندان را از مادر جدا مینمایند.
در اثر چنین شرایط و به دلیل ضربه های روحی و جسمی وارد بر این موجودات تعداد کثیری از شامپانزه ها دچار بیماریهای روانی از جمله اضطراب ٬ افسردگی و سندروم اختلالات پس از تراما میگردند. اعمالی مانند کندن دانه دانه ی موی سر ٬ ضربه های مداوم سر به میله های قفس ٬ فریادهای مکرر ٬ خیره ماندن به یک نقطه ٬ وحشت بیش از حد و اعمالی از این قبیل در شامپانزه های آزمایشگاهی به کرات دیده میشود

مورد شامپانزه ها اگر چه شاید بوضوح دردآور و اسفبار باشد اما تنها مورد خشونت بر حیوانات و استفاده از آنان برای آزمایشات یا آموزشهای پزشکی نیست

در ارتش امریکا برای آموزش پزشکی پای بزهای زنده را قطع مینمایند تا با ایجاد خونریزی شدید روش جلوگیری از خونریزی را به دانشجویان بیاموزند.

به میمونها میزان بیش از حد معمول دارو تزریق کرده تا ایجاد شوک ٬ حمله های صرعی ٬ و اشکال در تنفس بوجود آورده به دانشجویان روش کمکهای اولیه را بیاموزند. این آزمایش معمولا باعث مرگ حیوان زنده میگردد

سگهای زنده را هدف خمپاره و گلوله قرار میدهند تا کارکرد سلاح مختلف را به آزمایش گذارند

در آزمایشات مختلف برای دستیابی به علت یا علل بیماری سیدز (۴)

یا سندرم مرگ ناگهانی نوزادان ٬ بچه خوکها را به مدت پنج تا هفت روز در محفظه هایی با اکسیژن کم نگه داشته و یا به آنها باکتری تزریق مینمایند تا با ایجاد تب و مشکلات تنفسی در آنها به دلایل احتمالی این بیماری
این بیماری پی ببرند . در همین رابطه در مجاری تنفسی حیوانات موانع مختلف بوجود آوردند . در حلق توله سگها ی چند روزه هیدروکلریک اسید ریختند تا ایجاد اسپاسم کنند. در روده ی خرگوشها سموم باکتری های مختلف را وارد کردند تا ثابت کنند که سندروم سیدز در اثر شوک حاصله از سموم این باکتریها ایجاد میگردد . سرانجام پزشکی کانادایی بدون نیاز به هیچیک از این آزمایشات فرضیه ی قابل تاملی را اعلام نموده به اثبات رساند که این سیندروم در اثر مواد شیمیایی ضد حریق که در تشک نوزادان به کار میرود بوجود میاید. میزان این سندروم از آن پس با حذف این مواد از تشک نوزادان رو به کاهش نهاده است

در آزمایشی موشها را همه روزه به مدت شش ساعت در لوله هایی به اندازه ی سایز بدنشان قرار داده آنها را که قادر به حرکت نبودند وادار به استنشاق دود سیگار مینمودند تا مضر یا عدم مضر بودن سیگار در انسان را به اثبات برسانند!
قابل ذکر است که از حیوانات دیگر از جمله میمونها نیز در آزمایشات مربوط به اثبات سمی بودن سیگار ٬ الکل و یا مواد مخدر استفاده میگردد

فرزندان میمونها را در کودکی از آنها جدا مینمایند تا تاثیرات روانی جدایی از مادر در نوزادی را به اثبات برسانند

نتیجه ی بسیاری از این آزمایشات که با هدر دادن وقت و انرژی فراوان و هزینه های مالی بی پایان انجام میگردد پیش از اجرای آن بر هر عقل سلیمی واضح و روشن است .
نه تنها غیر انسانی و ظالمانه بودن بلکه بیهودگی این آزمایشات چه از نظر صرف وقت ٬ انرژی و سرمایه های کلان مالی و چه از نظر نامربوط بودن نتایج اکثر آنها به مشکلات سلامت انسان و بهزیستی او هم اشک غم در چشم و هم لبخند تاسف بر لب مینشاند

قابل توجه است که با وجود هزاران آزمایش مختلف دارویی بر روی حیوانات که از جانب مجریان و یا طرفداران انجام آنها مطلقا ضروری و غیر قابل
جایگزین اعلام میگردند سالانه تنها در امریکا بیش از دو و نیم میلیون نفر در نتیجه ی عوارض جانبی و پیش بینی نشده ی داروها بیمارستانی گردیده و تعداد صدو شش هزار نفر ( روزی حدود دویست و نود نفر ) از آنها جان خود را از دست میدهند. و این آمارِ تنها یکی از کشور های صنعتی جامعه ی مدرن یعنی امریکا بوده در سایر کشورها نیز بر مبنای جمعیت و میزان مصرف داروها صدق میکند

کشته شدن روزی سیصد نفر مساوی با سقوط هر روزه ی یک جت بوئینگ مسافر بری میباشد

اگر هر عامل دیگری به این اندازه باعث مرگ و میر انسانها میگردید بدون شک مورد بررسی دقیق قرار گرفته روشهای آزمایش خطرات آن غیر قابل اتکا و ناصحیح اعلام شده سعی در ایجاد روشهایی جایگزین و نوین برای این آزمایشات میگردید .
اگر روزی یک جت مسافر بری سقوط نموده تمام سرنشینان آن کشته میشدند استفاده از هواپیما تا پیدا نمودن آزمایشی قابل اعتماد برای تعیین میزان خطر واقعی آن برای انسان ممنوع میگردید. چگونه است که مورد آزمایشات پزشکی و دارویی از این قانون مستثنی بوده ماه پس از ماه و سال پس از سال آزمایش روی حیوانات با وجود اثبات بی نتیجه بودن اکثریت قریب به اتفاق آن ادامه یافته ٬ داروهایی که در آزمایشات حیوانی بی خطر تشخیص داده شده اند به بازار عرضه شده باعث مرگ و میر و یا بیمار و بستری شدن انسانها میگردند

میلیونها حیوان همه روزه در آزمایشگاهها و در آموزشگاههای پزشکی در ظالمانه ترین و دردناکترین شکل ممکن مورد شکنجه هایی به نام آزمایش قرار گرفته سلاخی میگردند
چه عاملی باعث میگردد که آزمایشگر ضجه و فریادِ درد٬ تنهایی و رنج این موجودات را روزمره دیده و دلش به درد نیامده فریاد اعتراض به چنین خشونت و سبعیتی بر نیاورد حتی اگر بهترین توجیهات نیز به پشتیبانی ِ این اعمال فراهم شده باشند؟

خشونت پدیده و مفهومی اجتماعی است که در زمان خاصی از تاریخ بشر وارد
فرهنگ و ادراک بشری گردیده به نوعی پذیرفته شده و سپس در اشکال و تحت
بهانه ها ودلایل مختلف به تکرار درآمده است
خشونت بر حیوانات از خشونت بر انسان و بر همنوع خود جدا نیست
برای اثبات این نظر بیایید نگاهی به جامعه ی انسانی بیندازیم
انسان نه تنها حیوانات بلکه همنوعان خود را نیز تحت نامها و به بهانه های مختلف مورد شکنجه و آزار قرار میدهد. بر سر همنوع خود بمب میریزد. شهرها را ویران کرده کودک و کهنسال را زخمی نموده و به هلاکت میرساند

تنها در جامعه ی انسانی است که فردی اسلحه بر داشته و به جمعی حمله نموده و
آنها را به دلایل عقیدتی قتل عام مینماید
تنها در جامعه ی انسانی است که زندان ساخته میگردد تا تحت عناوین مختلف
انسانهای دیگر را محبوس نموده ٬ شکنجه کرده یا اعدام نمایند.

تعداد پدران و مادرانی که کودکان خود را که قادر به دفاع از خود نیستند وحشیانه تنبیه بدنی میکنند اندک نیست
تعداد کودکان زخم خورده ای هم که در کوچه و خیابان حیوانات را تحت شکنجه و آزار قرار میدهند نیز کم نمیباشد
خشونت ذاتی نیست . آموختنی و یاد گرفتنی است
خشونت به فرم و صورتی که در جامعه ی بشری وجود دارد در طبیعت و در میان هیچ نوع و گونه ی دیگری دیده نمیشود
هیچ حیوانی جز انسان از شکنجه و آزار حیوانی دیگر لذت نبرده به صرف خشونت خشونت نمیکند

تنها در فرهنگ بشری است که هر موجودی که قادر به دفاع از خود نباشد میتواند مورد استثمار و بهره برداری واقع گردد حتی اگر این بهره برداری همراه با شکنجه و آزار باشد. به زنان تجاوز میگردد. به کودکان تجاوز میگردد. به مردان در اشکال مختلف جسمی و روانی تجاوز میگردد. به حیوانات و به طبیعت تجاوز میگردد.

اینگونه به نظر میرسد که جامعه ی بشری از آغاز شهر نشینی بیش از هر چیز و در کنار عوامل دیگر بر دو عامل و مفهوم خشونت و سود جویی بنا گردیده است. از دوران بردگی باستان تا بردگی مدرن در جهان امروز استفاده از زور و خشونت در پیشبرد اهداف سودجویانه امری عادی و پذیرفته شده تلقی گردیده در ارکان فرهنگ اجتماعی به اشکال و درجات مختلف و از جانب کلیه ی افراد اجتماع بطور روزمره
اعمال میشود.

سیستمی که به همه چیز و هر چیز بصورت کالا مینگرد و از هر موضوع و پدیده ای بوی پول به مشام میاورد رابطه ی فرد با محیط اطرافش را نیز بر مبنای پول تعریف مینماید. همه چیز آنگاه بصورت کالا در آمده در شکل و نقش پول ظاهر میگردد. درخت به پول تبدیل میگردد. زمین به پول تبدیل میگردد. پدیده های طبیعی همه به
پول تبدیل میگردند . حیوانات به پول تبدیل میگردند و انسان نیز به همچنین.

آنگاه تجارت ِ پرورش حیوانات آزمایشگاهی یکی از پولسازترین تجارتهای موجود میگردد. حیوانات از محیط طبیعی خود و از خانواده دزدیده شده به آزمایشگاهها برده میشوند تا تکثیر گردیده و مورد آزمایشات مختلف قرار گیرند و یا در سیرکها٬ مراکز تفریحی و باغ وحشها و تماشاخانه های حیوانات برای سرگرمی انسانها دست به اعمال نامانوس و غیر طبیعی بزنند که با شوک الکتریکی و ضربات شلاق به آنها تعلیم داده شده است . میلیونها تماشا گر در سرتاسر جهان با بوق و کرنای تبلیغاتی همه روزه به این مراکز تفریحی کشانده میشوند تا پول بی حسابی را
سرریز جیب صاحبان این تجارتها کنند.
در روم باستان گلادیاتور ها را به جنگ تن به تن با یکدیگر و یا با حیوانات درنده
وامیداشتند تا عده ای به تماشای این جنگ و خونریزی بنشینند. امروزه کمتر کسی است که بر « حماقت » یا « سبعیت » تماشاگران جنگهای گلادیوتورها خرده نگیرد بدون آنکه بداند که خود نیز تماشاگر همان خونریزی ها و سبعیت هاست .

راستی چگونه است که بشر اینگونه به کجراه رفته بی نیم نگاهی حتی به نتایج اعمال خود این چنین بی تفکر و تامل به پیش میتازد. چه چیز قلب بشر را اینگونه از شفقت و مهربانی تهی نموده است؟
افکار و اعمال امروز بشر در برخورد به بسیاری از معضلات و مسایل زندگی راه حلهایی آنی ٬ کوتاه مدت و بر مبنای سودجویی ارائه میدهند که قابل ادامه نبوده طبیعت شکننده ی ما را شکننده تر میکنند. خشونت به حیوانات و طبیعت و
حس مالکیت بر زمین و تمامی موجودات درون آن از این جمله اند

انسان تنها در حرکت تاریخی و در عمل است که میتواند نتایج اعمال خود بر محیط زندگی اش را دیده و به اشتباهاتش پی برده سعی در اصلاح آنها نماید .
امروز دیگر بر هیچ فرد صاحب قلب و صاحب اندیشه ای پوشیده نیست که اعمال بشر نه تنها به سود او و محیط زندگیش نبوده است بلکه ادامه دادن این روشها خطر از بین بردن انسان و بسیاری دیگر از موجودات را به همراه دارد

خوشبختانه سالهاست که بسیاری از پیشروان فکری جامعه کوشش فراوان در ایجاد آلترناتیوها ی آزمایش بر روی حیوانات را دارند. بسیار ی از دانشجویان پزشکی و دامپزشکی از شرکت در کلاسهای آزمایشگاهی استفاده از حیوانات زنده خودداری نموده و به ادامه ی آنها اعتراض مینمایند. بسیاری از مردم به گیاهخواری روی آورده اند و بسیاری دیگر از خرید لوازم آرایش و پاک کننده هایی که بر روی حیوانات آزمایش میشوند پرهیز مینمایند. اقبال عمومی به روشهای سالمتر و طبیعی تر جایگزین ِ طب مدرن و پرهیز از مصرف داروها که همگی بر روی حیوانات آزمایش میشوند دیگر از هیچ کس پوشیده نیست در نتیجه بسیاری از کمپانیها هم برای حفظ مشتریان و خریداران تولیدات خود به روشهای جایگزین روی آورده اند

امروزه در اثر مبارزه ی طولانی وتلاش خستگی ناپذیر گروههای طرفدار حیوانات استفاده از حیوانات در آموزشهای پزشکی در کلیه ی مدارس پزشکی بسیاری از
کشورهای جهان از جمله امریکا کلا منسوخ و کهنه اعلام شده از مانکنها و سایر روشهای جایگزین برای این منظور استفاده میشود

بیایید تک تک ما استادان ٬ دانشجویان و همگی خوانندگان فرهیخته ی این سطور نیز در این راستا به عادتها و باورهای روزمره ٬ حرکات و تفکرات اتوماتیک و ماشین وار خود که سیستم مخرب ٬ بیمار و بیمار پرور جامعه ی انسانی را ابدی میکند نگاهی بیندازیم و به آنها بیندیشیم. این تامل در خود فرصت اندیشیدن به آلترناتیوهای سالم ٬ انسانی و ادامه دار را در حرکت روزمره ی تک تک ما فراهم آورده امید به بهزیستی بشر در کنار و میان تمامی موجودات دیگر این کره ی خاکی را فراهم خواهد نمود.

دکتر زرین آذر
پزشک فعال حقوق حیوانات و محیط زیست
متخصص تغذیه
دارای بورد فوق تخصص در بیماریهای دستگاه گوارش ٬ کبد و کیسه ی صفرا

۱) National Institute of Health ( NIH)
2) Institute of Medicine ( IOM)
3) Sign Language
۴( SIDS ( Sudden Infant Death Syndrome)